“साल चुटिएर पेटमै रह्यो ।”

J  लक्ष्मी राई 

फोटो फिचर बनाउन अनन्त बज्राचार्य दाईले हौसाउनु भयो । ल त प्रयास गरौ, गरे कसो नहोला त ! भन्दै, धरान उपमहानगरपालिका वडा नं.१५ हानिय । तर सोचे जस्तो विषय वस्तु भेटिन । तेस पछि सानुलाई भेट्न गए । तर, उनी त लोग्ने स्वास्नीको खटपटका दौरान लोग्नेले एक झापड लगाएको निहुमा माईती गईछिन् । काखको ८ महिने छोरा र ४ वर्षे छोरी च्यापेर । ३ दिन पछि फेरी गए, तब भेटियो उनलाई ।

जब म उनको घर पुगे, धेरै दिनदेखि थालभाडाहरु नधुइएका जुठो कट्कटिएर कालै थिए । झिङ्गा भन्किरहेका । कपडाहरु यत्र तत्र छरिएको । फोहरै फोहर थियो, घर । 

यस्तो फोहर भयो भने रोग लाग्दैन त ? 

लाग्छ । 

अनि सफा गर्नु पदैन ? किन सफा नगरेको त ? थाहा पाएर पनि । 

त्यसै । 

यती भनी काखको छोराको टाउको सुम्सुमाउदै चुप लागिरहिन् ।  

उनको घर सेउती खोला डिल सुकुम्बासीमा छ । माईत पश्चिम सर्दु खोलाको डिलमा । जेठि पट्टिको एक सुस्त मानस्थिति भएको १५ वर्षको छोरा, लोग्ने र उनका २ सन्तान सहित ५ जनाको परिवार एकै कोठामा बस्छन् । 

उमेरले २५ नाघेकी उनी मानशिक रुपमा अलि अस्वस्थ्य छिन् । पहिले त अलि राम्रै थिइन् रे । सेतो मक्षडले टोकेका कारण विरामी भए पछि उनको मानशिक अवस्था विग्रेको उनका श्रीमान् बताउछन् । 

४५ वर्ष नाघेको लोग्ने विहानै मजदुरी गर्न घरबाट निस्कन्छन् । राती, रक्सीले मातेर खुट्टाले टेक्नै नसक्ने भएर घर फर्किन्छन् । ओ ˜˜˜….ई, ओ ˜˜˜….ई भनी कराउदै । कलाकार राजेश हमालको स्टाईलमा । अनि घनघोर लडाई पर्ने रहेछ ।

विहेको बारेमा सोद्धा उनी भन्छिन् “घरमा आको आकै ग¥यो । अनि विहे गरेको नि ।” 

Photo from Google 

छोरी कती वर्षकी भई ?

६ वर्ष । 

छोरीको नाम चै के हो त ?

मेरी । 

अहा ! कस्तो राम्रो नाम । कस्ले राखेको नी ?

चर्चको मान्छेले राखेको । 

छोरो कति बर्षको भयो ?

९ वर्षको । 

नाम के राखिदियौ ?

सजिंब ।

छिमेकीले भने पछि थाहा भयो । छोरी ४ वर्षकी र छोरा ८ महिनाको भएछ । 

सुत्केरीमा राम्रो स्याहार, पोषिलो खाना नपाउदा सानु कमजोरीका कारण पनि उमेर भन्दा बुढी देखिन्छिन् । न पोसिलो खाना खान पाउनु छ । न पकाउनै आउछ उनलाई । पसलबाट किनी ल्याएको १ के.जी चामल पनि एकै छाक । ५ के.जी. चामल पनि एकै छाक पाकाउदि रहेछिन् । यसरी पकाएको भात सधै काचै हुदोरहेछ । खानु भन्दा सुगुरको चारो बन्ने रहेछ । त्यो दिन पनि रु.५००/ को चामल ल्याएकी भन्दै १ के.जी. जती चामल देखाउदै थिईन् । 

९ महिना अगाडि उनको घर कालो प्लाष्टिकले बारेको मात्र थियो । न ढोका थियो । न झ्याल । न सुरक्षितै थियो त्यो घर । न हावालाई छेक्थ्यो, त्यो घरले न पानीलाई न घामलाई नै । 

आवास निर्माणका लागि अनुदान सहयोग मार्फत समुदायको ईकाइ समितिले टिनको घर निर्माण गरिदिए पछि भने उनको परिवार सुरक्षित रुपले बस्न पाएका छ । 

अर्जुन (जेठ्ठि पट्टिको छोरो) खै त ?

खोलामा गुहू गदै छ होला ।

चर्पी नभएकाले खोलालाई नै चर्पी बनाउदा रहेछन् ।  

३ छोराछोरी भए अबो के पाउने ?

न ˜˜˜….पाउने । 

किन ?

“क्या˜˜˜….गाहृो भयो । जन्माउदा । नाल चुट्टिएर । बच्चाको साथी पेट भित्रै पस्यो । झण्डै मरेको । छोरालाई  ढुङ्गा माथी पाको नि ।” 

असार ४ गते राती बाटै बेथा लागेको न गाँउलेले थाहा पाएछन् न उनको मत्तु लोग्नेले । दुखाई खप्न नसकि खोलाको डिलमा पुगेर चिच्याउदै रुदा पो छिमेकीले थाहा पाए छन् । बच्चा त जन्मियो ढुङ्गा माथी तर साल चुटिएर पेटमै रह्यो । हतार हतार छिमेकीले छाता चौकको पुरानो हस्पिटल पु¥याए पछि उनको ज्यान बच्यो । 

छोरो पाएकोमा भने निकै खुशि छिन्, सानु । सम्पति खाने छोरो रे उनको । 

स्थाई परिवार नियोजन गर्न मानेनछन्, उनको लोग्नेले । न उनलाई नै गर्न दिए । जन्मेको बच्चालाई खोप पनि दिएका रहेनछन् । न पोषिलो खाना न राम्रो हेरचाहा । तैही पनि निस् फिक्रि छिन् उनी । 

न्यून आयस्तर, मानशिक रुपले अस्वस्थ्य अवस्था अनि मत्तु लोग्नेको गैरजीम्मेवार साथ । भोली कस्तो होला उनको ? सोच्दै फर्किए । 

२०७१ फागुन १५ गते शुक्रबार ।