Sunday, December 29, 2013

पहिचानको नाममा अतिवाद भयो कि ?

J लक्ष्मी राई 
   पहिलो पल्ट संबिधान निर्माण कार्यमा असफल भएका हामी नेपालीलाई संबिधान निर्माण गर्ने मौका फेरी आएको छ  फेरी पनि संबिधान निर्माण हुने उच्च आकान्क्षा बोकेका नेपाली जनले जोखिम पूर्ण चुनावीमाहोलको बेवास्था गर्दै आफ्ना सभासद चुनेका छन्  यो बिश्वासमा कि यो पल्ट आवश्य नेपालीले सबिधान प्राप्त गर्नेछन्  चुनाव सम्पन्न भएको २ महिना बितिसक्दा पनि पार्टीहरु बिच सहमति बन्न नसक्दा जनतामा विभिन्न आसंका छाएको छ, तथापी आशावादी नै छन् जनता 

   अहिले जातीय पहिचानको सवाल मुलुकमा बहसको बिषय बनेको छ  हरेक स्थानबाट मानिसहरु जातीय अधिकार प्राप्तिका लागि जुर्मुरिएका छन्  संगठनिक, राजनैतिक रुपमा संगठित हुदैछन्  क्षेत्रि, बाहुन, राई, लिम्बु, मगर, गुरुङ, नेवार, तामाङ्ग, शेर्पा आदि सबै संगठित भएका छन्  आफ्ना पहिचान स्थापित गर्नका लागि  जुन सकारात्मक पक्ष हो  पहिचान, अधिकार र सम्मानको बिषय सम्पूर्ण मानवहरुको लागि मानवाधिकारको बिषय हो  जस्को लोकतन्त्रमा संम्बोधन हुन आवश्यक छ  लोकतन्त्रमा आफ्नो अधिकार वकालत गर्ने जो कोहि सभ्य नागरिकले अरुको आधिकार र सम्मानको कदर गर्नसक्नु यसको सुन्दर पक्ष हो र सम्पूर्ण नागरिकको कर्तब्य पनि  यसलाई बचाई राख्न या भनौ बलियो बनाउन कानुन र राजनैतिक पार्टीहरु गम्भिर हुन जरुरी छ 

  आजकाल जातिय पहिचानको आडमा नेपाली नेपाली बिच फुटको अवस्था सृजना भैरहेको छ  जातीयताको नाममा एकले अर्कोलाई सक्दो नराम्रो बनाउन खोजिरहेका छन्  अरुलाई कुल्चेर आगाडी जाने होडवाजी नै गरिरहेका छन्  दिन्नानुदीन असहिष्णु बन्दै छन् मानिसहरु  १ राईको छोरो अर्को बाहुनहरुको छोरोलाई तथानाम भन्छ  क्षेत्रि बाहुनको खैरो खंन्छ  क्षेत्रि, बाहुनले हाम्रा अधिकार खोसे भन्दै हिड्ने अन्य जाति पनि कमछैनन्  आफ्नो प्रतिरक्षाका लागि क्षेत्रि बाहुनहरू पनि संगठित भएर उठ्दै छन्  
  
   ऐतिहासिक पृष्ठभूमी केलाउदा आदिवासी जनजातिलाई केहि पहुच वाला जातिहरुले पछाडी पारेको तितो सत्यलाई नजर आन्दाज गर्न सकिदैन  तर हिजोको तथ्यलाई आज उल्टाएको आवस्था हुनु पर्छ, यसो भए मात्र हाम्रो अधिकार र सम्मान प्राप्त हुन्छ भन्नु कत्तिको बुद्धिमत्तापूर्ण हुन्छ ? यो हामी सबैले मनन गर्न जरुरी छ  हिजो संगै मिलेर काम गर्ने एकै कार्यालयका कर्मचारीहरु आज जातीय रुपमा विभक्त भएका छन्  बैचारिक रुपमा बाढीएका छन्  एकले आर्कोलाई शत्रुको रुपमा लिन थालेका छन्  डर, शंका, अविश्वासको वातावरण बन्दै छ   जुन सम्पूर्ण नेपालीका लागि सर्वथा अहितकारी साबित हुनेछ  

   आफ्नो पहिचान, अधिकार र सम्मान स्थापीत गर्नु भनेको अरुको अधिकार खोस्नु या अरुको पहिचान, अधिकार र सम्मानलाई अस्विकार गर्नु भन्ने कदापि होइन  यदि यसो हो भने हामी पहिचानको नाममा अतिवादलाई मलजल गर्दै छौ  जस्ले सामाजिक सदभावमा बिचलन ल्याउछ  हामी र हाम्रो भन्ने भावना म र मेरोमा परिणत भै सामाजिक एकतालाई कुन्ठित बनाउदछ  बिकास र सामाजिक रुपान्तरण आजको आवश्यकता हो  जसको लागि सामाजिक सदभाव अपरिहार्य छ  हाम्रो जस्तो मिश्रित समाजमा यस्ता सवाल माथिका अतिवादी सोचहरुले नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्ने सम्भावना बढी देखिन्छ 

  तसर्थ पहिचानको नाममा कतै हामी बिकासका लागि घातक त बन्दै छैनौ ? पहिचानको नाममा अतिवादलाई बढावा त दिदै छैनौ ? सोच्ने बेला आएको छ  यहा निर संयमता अपनाउनु नै बुद्धिमानी हुन्छ कि ?

(२०७० पुष १३ गते शनिवार  ) 


Tuesday, December 10, 2013

अपराधीहरुलाई डर नै भएन |

   सरोकारवाला निकायका जनचेतनामुलक कार्यक्रम, गोष्ठी, आन्दोलनले तिब्र गतिमा महिला हिंसा निर्मुलिकरणका लागि अभियानहरु चलिरहेकै छन् | जनचेतना स्तर पनि बढेको अनुभव गर्न सकिन्छ | तर अफसोसको कुरा अझै पनि दिनदिनै बलात्कारको घटना झन् बढी रहेका छन् | अपराधीहरुको मनोवल झन् झन् दरो हुदै छ | मानवअधिकारको प्रत्याभूति हुनसकिरहेको छैन | आफ्नै घरमै असुरक्षित भैरहेका छन् यी स्त्रीलिंगीहरू|


   आज भन्दा १० वर्ष धरान कि ९ वर्षे बालिका आफ्नै मामाबाट बलत्कृत भएकी थिएँन | दोषीले १० वर्षे सजाय त पायो तर त्यो भन्दा कठोर सजाय ति बालिकाले पाउदै छिन् र पाइरहने छिन् जीवनभर, हरदिन घर अनि समाजका मानिसहरुको अपमानजनक  व्यवहारबाट | सजाय भोगेर फर्कने त्यो व्यति नजिक रहेर बच्नु पर्दाको जिन्दगि झन् कस्तो होला ति किशोरीको ?? यस्ता घटना कति छन्, कति ! यहाँ उल्लेख गरेर साध्य छैन  | 


   अपराधीहरुलाई डर नै भएन | राज्यको कमजोरीका कारण दण्डहिनता मौलाउदै गएको छ | निरुत्साही हुदै जानु पर्नेमा झन् झन् अति हिंस्रक बन्दै गएका छन् अपराधी मनस्थितिका मानिसहरु | पहुच र राजनैतिक सम्रक्षणका भरमा अपराधीहरु आजत डुलिरहेछन | पैसामा कानुन बिकिरहेछ | सुरक्षाको प्रत्याभूति हुन सकेको छैन | कानुनी राज्य, सामाजिक र आर्थिक पहुच भएकाहरुको लागि मात्र हो भन्ने जस्तो भैसक्यो | जनताको विश्वास घट्दो छ, राज्यले प्रदान गरेको कानुनी न्याय प्रति |   पिडितका क्रन्दनहरु केहि समय समाजको घ्यान तान्न मात्र सफल भएका छन्  |  सबैबाट पाउने  सहानुभूतिले मात्र  पिडितले न्याय पाउदैन, न यस्ता घटनाहरुमा नै कमि आउने छ |  



२०७० मङ्सिर २६